De Australische acteur Damon Gameau leefde 60 dagen op magere yoghurt, ontbijtgranen, mueslirepen, fruitsap en sportdrankjes. Deze zogenaamd gezonde voeding was goed voor 40 theelepels suiker, 34 lepels meer dan wat de WHO aanraadt. In zijn boek ‘That Sugar Boek’ bundelt hij zijn ervaringen en verzamelt hij alles wat je moet weten over suiker.
Voor je experiment at je gedurende 60 dagen een suikerrijk dieet, goed voor dagelijks veertig theelepels suiker. Behoorlijk sadomasochistisch voor iemand die al drie jaar zonder suiker leeft. Waarom?
Damon Gameau: “Er was zoveel verwarring over dit onderwerp en als toekomstige vader zocht ik duidelijkheid. Sommigen menen dat suiker vergif is, voor anderen is het een energiebron. De enige manier om de waarheid te achterhalen was door te kijken wat er mijn eigen lichaam gebeurt als ik dagelijks evenveel suiker eet als de gemiddelde Australiër. Toch wilde ik een bijzondere draai aan mijn experiment geven en alleen voeding eten waarvan we denken dat het weinig of geen suiker bevat. Dus geen frisdrank, chocolade, roomijs of snoep, maar magere yoghurt, ontbijtgranen, mueslirepen, fruitsap en sportdrankjes.”
Vanwaar je focus op deze producten met verborgen suikers?
“Bij het begin van mijn experiment was ik verbaasd over het feit dat een blik tomatensoep 8 theelepels suiker bevat. Dat is bijna evenveel als een fles Cola! We weten allemaal dat Cola suikers telt, maar ook andere verwerkte producten zitten boordevol suikers. De eerste maaltijd van mijn experiment – een kom vezelrijke ontbijtgranen, 2 lepels magere yoghurt en appelsap – was zelfs goed voor 20 theelepels suiker.”
‘Meteen na mijn gesuikerde ontbijt-dessertcombo voelde ik hoe de adrenaline in mijn lichaam begon te bonken. Het leek alsof iemand startkabels had aangesloten op mijn borst’, schrijf je over dat ontbijt. Was het experiment ook een mentale uitdaging?
“Zeker! Veel mensen vergeten dat je hersenen in je lichaam zitten en dat wat je eet wel degelijk een invloed heeft op hoe jij je voelt. Met suiker leef je in een rollercoaster. Het activeert je en maakt je high, maar dat gaat snel weer naar beneden. Je voelt je plots humeurig, geïrriteerd en hebt minder energie. De voedingstoffen van eiwitten, gezonde vetten, groenten en fruit komen daarentegen traag in je bloedbaan, waardoor je een kalmere soort energie krijgt.”
Wat was het eindresultaat van je experiment?
“Hoewel ik ongeveer evenveel calorieën opnam, kwam ik in totaal 8,5 kilogram aan, won ik 10 centimeter aan buikvet en steeg mijn vetgehalte met 7%. Vooral wat suiker met mijn lever deed verbaasde me. Na amper 18 dagen vertoonde ik al de eerste tekenen van leververvetting. Dit vet komt in je bloedstroom terecht en je loopt risico op complicaties gelinkt aan diabetes en hartziekten. Om je een idee te geven: zo’n 5,5 miljoen Australiërs hebben de vette leverziekte. Bij slechts 6.000 van hen is dat het gevolg van alcohol. De snelle achteruitgang van mijn lever toont aan dat de ziekte evengoed gelinkt is aan onze suikerconsumptie, die de afgelopen 30 jaar met meer dan 46% toenam.”
Maakt suiker je dan meer vet dan de vetrijke voeding die we jarenlang als de boosdoener bestempelden?
“Je slaat de nagel op de kop. Slechte vetten zoals transvetten (in bewerkte voeding, nvdr.) en verzadigde vetten wil je natuurlijk niet eten, maar vetten uit noten, kokosproducten en avocado’s zijn broodnodig. Ze geven je een vol gevoel en houden je insulinegehalte laag. Suiker, dat je ook vindt in vetarme producten, is echter een soort van fabriek voor vet. En doordat je zoveel suiker eet en dat dan je energiebron is, krijgt je lichaam amper de kans om dat vet te verbanden.”
Hoeveel kun je oplossen met sport?
“Beweging is ontzettend belangrijk, maar kan nooit je ongezonde levensstijl goed maken. Wees eens eerlijk: je kunt toch moeilijk liters frisdrank drinken en denken dat dit hetzelfde effect heeft als tonijn of broccoli? Wanneer je veel sport, zie je die effecten niet aan de buitenkant, maar binnenin richt je wel schade aan.”
Hoe zit het met sportvoeding? Veel duursporters die ik ken gaan op gels.
“De Amerikaanse professor Tim Noakes, de uitvinder van de energiegels, heeft zijn vroegere boeken intussen verscheurd. Hij ziet namelijk in dat hij het helemaal fout had. Ook veel grote sportteams – waaronder het Australische cricketteam, het Nieuw Zeelandse rugbyteam All Blacks Rugby en de basketploeg LA Lakers – ruilen een suikerrijk dieet in voor gezonde vetten. Suiker brandt namelijk snel op en is enkel handig voor sprinters. Als je aan duursport doet heb je een andere vorm van energie nodig. Met gezonde vetten kom je veel langer toe.”
Wat met gezonde alternatieven zoals agavesiroop en honing?
“Hoewel honing, esdoornsiroop en agave veel gezonde voedingstoffen bevatten, gaat je lichaam er op dezelfde manier mee om als gewone suiker. Wel verschilt is de hoeveelheid fructose. Esdoornsiroop bevat 40% fructose, honing tussen de 40 à 60% en agave 90%. Dat is meer dan suiker, dat voor 50% uit fructose en voor 50% uit glucose bestaat.”
Is fructose goed of slecht?
“Slecht, want fructose reageert helemaal anders in je lichaam dan glucose. Glucose komt heel langzaam in je bloedstroom terecht en gaat naar de lever, die hier de nodige energie uit put. Heeft je lever voldoende energie, dan slaat je lichaam dit op als glycogeen voor later of gaat het naar de rest van je lichaam. Fructose wordt daarentegen altijd door je lever opgenomen, of je deze energie nu nodig hebt of niet. Tenzij je na je suikeropname een marathon loopt, slaat je lever het op als vet. Een beetje agavesiroop kan natuurlijk geen kwaad, maar het gevaar schuilt erin dat de voedingsindustrie agavesiroop massaal aan producten gaat toevoegen. Maar ook fruitstap, frisdrank, sportdrank, roomijs, alle producten met geraffineerde suikers, fruit en gedroogd fruit zitten boordevol fructose.”
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) raadt aan om maximaal 6 theelepels suiker te eten. Dat staat voor 24 gram en lees je af op het voedingslabel onder ‘suiker’. Wat is het verschil met de andere suikers, bijvoorbeeld uit fruit?
“Als je bijvoorbeeld een banaan of druiven eet, krijg je ook vezels binnen. Die vertragen je metabolisme en zorgen ervoor dat de suikers traag door je lichaam worden opgenomen. Bovendien zitten vezels vol voedingstoffen en geven ze je een verzadigd gevoel. Dat is anders bij pakweg frisdrank. Zo bevat een beker Strawberry Surf Rider 34 theelepels suiker. Om die hoeveelheid suiker te consumeren van volledige vruchten, moet je vier perziken, dertig aardbeien, dertig citroenen en negen limoenen eten. Onmogelijk! De natuur heeft ons de perfecte appel gegeven en toch halen we de vezels eruit. De mens wil de natuur veranderen, maar zo werkt het niet. De natuur zit slim in elkaar en wint altijd.”
‘Wanneer ik in de dagen na het experiment verlangde naar iets zoets, herinnerde ik me eraan dat de beloning maar even duurt en dat ik snel uitgeblust of humeurig zou zijn’, schrijf je. Welke trucjes werken als je zin hebt in suiker?
“Pecannoten, macadamianoten, walnoten, amandelen, avocado, een warmte zoete aardappel of een paar chiazaadjes geweekt in amandel- of kokosmelk, het helpt allemaal. Of ik maak een kleine smoothie met een halve banaan, wat kokosolie en plantaardige melk. Sommige sapjesbars in Amerika doen daar nog agavesiroop bij, maar eigenlijk is een banaan voldoende.”
Hoe maakte je na het experiment weer de switch?
“Omdat ik zo lang gezond leefde en wist wat het met me deed, was het makkelijk om de switch te maken. Hoe minder suiker je eet, hoe meer je smaakpalet weer subtiele smaken proeft. Al na vijf dagen proefde ik weer hoe lekker een pompoen smaakt.”
Welke is je raad voor wie de stap naar minder suiker wil zetten?
“Net zoals alcohol en tabak, activeert suiker het beloningssysteem in je brein. Doordat je echt denkt dat je suiker nodig hebt, is het tricky om ervan af te geraken. Onthoud dus dat suiker zelf voor je drang naar zoet zorgt. Als je de suiker schrapt, zal ook de drang verdwijnen. En het wordt gemakkelijker elke keer dat je nee zegt. Als je daarentegen toegeeft, zul je je na 20 minuten weer flauw voelen.”
‘Zo’n gezonde kerel als jij, heeft makkelijk praten’, hoor ik mensen zeggen.
“Oh, maar ik kom van ver hoor. Zo dronk ik tot drie jaar geleden twee cola’s per dag en at ik elke middag een reep chocolade. Als ik het kan, kan iedereen het.”
Voeding die je beter vermijdt
- Frisdrank met een hoog suikergehalte, zelfs de biologische.
- Fruitsap, of het nu vers geperst, uit een fles of uit een sapbar komt, blijft een fructoseaanslag op je lever. Groene groentesappen of smoothies kunnen wel, eventueel met wat wortel of een halve peer om het zoeter te maken.
- Fruithapjes voor in de brooddoos, wat ze ook mogen beweren over vitaminen of mineralen. Controleer het suikergehalte! Energiedrankjes
- Water met een smaakje
- Sportdrank en alle drankjes die eindigen op -ade, tenzij je net een marathon gelopen hebt en je glycogeen-batterij snel moet opladen.
- Melk met een smaakje bevat tot vijftien theelepels suiker voor 600 ml.
Ook geraffineerde koolhydraten doen je bloedsuiker pieken
- Wit brood, bagels en croissants
- Witte rijst
- Aardappelen
- Verpakte ontbijtgranen en instant havermout
- Pasta, noedels en crackers
- Muffins, cakes, taarten, mueslirepen en pannenkoeken
- Pizza
- Bier
- Melk
Volkorengranen, groenten en fruit zijn ongeraffineerde koolhydraten en heb je wel nodig.
Het Suikerboek, Damon Gameau. 22,29 euro, uitgegeven bij Lannoo. Klik hier voor meer informatie over That Sugar Film.